LONDON – Evropska banka za obnovu i razvoj (EBRD) proširiće djelatnost u zemljama istočne Evrope i ukazati pomoć i tamošnjim preduzećima, izjavio je predsjednik te međunarodne kreditne institucije Tomas Mirou.

On je precizirao da EBRD, nakon što je pomogao da se u cjelini stabilizuje bankarski sektor u istočnoj Evropi, sada želi da pomogne i ugroženim lokalnim firmama kako bi podstakao rast privrede.

"Mi smo u cjelini stabilizovali istočnoevropske banke koje su bile u teškom položaju, a sada činimo vanredan korak i počinjemo da pomažemo preduzećima", precizirao je čelnik EBRD-a.

Osnovni problem s kojim se sada susreću kompanije iz istočnoevropskih zemalja je refinansiranje.

"Glavni problem s kojim će se susresti biznismeni u istočnoj Evropi tokom naredne dvije do tri godine je nedostatak kapitala. Izlaz istočnoevropskih ekonomija iz kriznog perioda biće ugrožen ukoliko ne budemo radili na stabilizaciji realnog sektora regionalne privrede", naglasio je Mirou.

On smatra da je istočnoj Evropi potrebno razdoblje do tri godine prije nego što dostigne nivo ekonomskog rasta koji je ostvarivan uoči početka globalne finansijske krize. U to vrijeme većina privreda istočne Evrope bilježila je dvocifrene stope privrednog rasta.

Rukovodstvo EBRD-a je u septembru objavilo da će ranije predviđeni obim investicija u istočnoevropske zemlje i druge države s tranzicionom privrednom u 2009. godini uvećati za više od 15 odsto na osam milijardi evra. Nivo ukupnih ovogodišnjih ulaganja EBRD-a uvećaće se u odnosu na lani za 52 procenta, a dodatna investiciona sredstva banka će izdvojiti iz vlastitih rezervi.

EBRD navodi da je finansijska kriza istakla nedostatke modela rasta u regiji istočne Evrope, gdje su se zemlje previše oslanjale na inostrane banke i priliv kapitala kako bi podsticale privredni rast u razdoblju procvata aktivnosti, ali su postale ranjivije u kreditnoj krizi. U izvještaju EBRD-a "Tranzicija u krizi?" konstatuje se da su prednosti integracije finansijskog sistema istočne Evrope u svjetsku privredu nadmašile nedostatke na koje je ukazala finansijska kriza.

"Ekonomisti EBRD-a ustvrdili su da je finansijska integracija donijela nedostatke time što je podsticala procvat kreditiranja, prekomjerno zaduživanje i trend zaduživanja u stranoj valuti", navedeno je u godišnjem izvještaju EBRD-a.

Iako je to produbilo recesiju u regiji, smatraju u EBRD-u, finansijska integracija sa Zapadom ostaje izvor rasta i tako bi trebalo ostati i u budućnosti.

Pored istočne Evrope nedostatke postojećih modela rasta kriza je istaknula i u zemljama bogatim resursima koje se dalje prostiru na istok poput Azerbajdžana, Kazahstana, Rusije i Turkmenistana. EBRD tim zemljama s rastom zasnovanim na prihodima od prirodnih resursa savjetuje da ojačaju industrijsku bazu i time povećaju svoju otpornost za razdoblje krize.

EBRD su kritikovale neke zemlje koje su njeni akcionari tvrdeći da banka nije upozorila zemlje istočne Evrope, a ni one iz centralne Azije na opasnosti izloženosti prekomjernom zaduživanju u stranoj valuti prije nego što je finansijska kriza lani dosegnula vrhunac. EBRD je u vlasništvu 61 zemlje i dvije međuvladine institucije, a osnovan je nakon sloma socijalističko-planskih ekonomija u istočnoj Evropi i državama bivšeg Sovjetskog Saveza s ciljem da tim zemljama pomogne u prelasku na tržišni model privređivanja.