BANJALUKA – Akcionarska društva u RS ubjedljivo najmanje primjenjuju standarde korporativnog upravljanja među zemljama srednje i istočne Evrope, pokazuju istraživanja.

U analizi koju je na nedavno održanoj konferenciji o perspektivama investicionih fondova u BiH predstavio Zdravko Todorović, profesor Ekonomskog fakulteta u Banjaluci, uočljivo je da akcionarska društva sa Banjalučke berze imaju izuzetno nizak nivo korporativnog upravljanja.

Pojam "korporativno upravljanje" podrazumijeva odgovorno upravljanje i kontrolu akcionarskih društava usmjerenih prema stvaranju dugoročne vrijednosti koja se odvija kroz zaštitu interesa akcionara i transparentnost prema svim zainteresovanim stranama. Ekonomisti ukazuju da dobro korporativno upravljanje omogućava jeftinije finansiranje preduzeća i pridonosi njegovom poslovnom razvoju.

Istraživanja su pokazala da nivo primjene korporativnog upravljanja u RS iznosi 12,4 odsto, što je daleko ispod deset analiziranih zemalja srednje i istočne Evrope u kojima se kreće od 21,3 odsto u Hrvatskoj do 38 odsto u Češkoj.

Podaci o stepenu transparentnosti u korporativnom upravljanju su još gori. U RS je 2,4 odsto, dok je, primjera radi, u Hrvatskoj 14,8 odsto, Sloveniji 29,6 odsto, dok je na vrhu liste opet Češka sa 33,2 odsto, s tim da analizom nisu obuhvaćene FBiH, Srbija, Crna Gora, Makedonija i Albanija.

U drugom istraživanju o korporativnom upravljanju koje je Banjalučka berza ove godine sprovela na uzorku od 15 društava sa službenog tržišta dobijena je prosječna ocjena od 65,7 odsto, što se smatra nezadovoljavajućim nivoom.

Naime, dvije trećine analiziranih društava nema usvojen vlastiti kodeks ponašanja, niti su prihvatili standarde upravljanja akcionarskim društvima.

Akcionarska društva su najslabije ocjene dobila u segmentu uloge i odgovornosti odbora (54,6 odsto), što ukazuje da se preduzećima upravlja neefikasno, te da nema konsekvenci za loše poslovne rezultate.

"Naknade članova odbora najčešće nisu vezane za ostvarene rezultate, odbori nemaju dovoljan broj nezavisnih i kompetentnih članova niti postoje jasne procedure prilikom postojanja sukoba interesa", kazao je Nebojša Vuković, vođa istraživačkog tima Banjalučke berze.

Sa druge strane, relativno visoko je ocijenjena uloga zainteresovanih strana – nosilaca interesa u upravljanju akcionarskim društvima (89,3 odsto).

Da u RS ima i pozitivnih primjera korporativnog upravljanja pokazala je Nova banka Banjaluka, koja je najbolje ocijenjeno akcionarsko društvo u tom segmentu.

Ivana Ćeranić, sekretar Nove banke, izjavila je da primjena korporativnih standarda za njih ima višestruke koristi.

"Banka je uspostavila vrlo efikasan i pojednostavljen proces donošenja odluka koji uključuje princip ‘dva para očiju’, odnosno provjeru odluka. Klijenti banke sa svoje strane brzo dobijaju povratne informacije od banke, tako da i banka i klijent imaju zadovoljavajuću komponentu brzine protoka informacija", istakla je Ćeranićeva.