BANJALUKA – RS je lani od prodaje državnog kapitala u preduzećima zaradila oko 6,2 miliona KM, što je skoro duplo manji iznos nego godinu prije i najmanja godišnja suma od početka procesa privatizacije. 
Najviše novca prošle godine slilo se od privatizacije banjalučke robne kuće “Boska”, za koju je Vlada RS od srbijanskog konzorcijuma “Zeksta – Delta” dobila 5,86 miliona KM. To je ujedno bila i jedina privatizovana firma u 2009. s većinskim državnim kapitalom sa nekadašnje liste strateških preduzeća.
Ostatak priliva odnosi se na prodaju manjinskih paketa akcija koje je sprovela Investiciono-razvojna banka (IRB) RS. Državne akcije u banjalučkom hotelu “Bosna” prodate su na berzanskoj aukciji za 198.255 KM i “Unis Ferosa” iz Srebrenice za 5.866 KM, te banjalučke “Medicinske elektronike” za 156.923 KM prihvatanjem ponude za preuzimanje.
IRB je prošle godine raspisivala i tendere za privatizaciju FAM “Jelšingrad” iz Banjaluke, Fabrike specijalnih transmisija iz Istočnog Sarajeva i “Zraka” iz Teslića, ali za njih, uprkos neformalnom interesu investitora, nije pristigla nijedna zvanična ponuda.
Antonija Dulić, vršilac dužnosti izvršnog direktora Sektora za prodaju i restrukturiranje u IRB, razlog slabog interesa investitora vidi u tome što je veliki broj kvalitetnih firmi u RS već privatizovan, dok je deset atraktivnih strateških preduzeća odlukom Vlade do daljeg izuzeto iz tog procesa.
“Svjetska ekonomska kriza, takođe, je uticala na ekonomiju RS, odnosno pad interesa investitora za ulaganje, pogotovo što su preduzeća koja su bila nuđena na tenderu upravo iz metalske i srodne djelatnosti, koja je najviše pogođena recesijom”, kazala je Dulićeva.
Ekonomski analitičari ukazuju da se proces privatizacije isuviše otegao, a da se državna preduzeća za to vrijeme mahom nisu uspjela prilagoditi tržištu čime su samo gomilala gubitke i dugove. Na to su, smatra Stevo Pucar, stručnjak za makroekonomiju iz Udruženja ekonomista RS – SWOT, uticale i međunarodne finansijske institucije koje su nam nakon rata nametnule tržišnu ekonomiju i onemogućile pomoć Vlade državnim preduzećima.
“Prihvatanjem tog koncepta domaće vlasti su izgubile polugu da podrže fabrike koje su imale tehnologiju i tržište. Sa godinama smo došli u situaciju da one umjesto da donose profit praktično ‘jedu’ svoju supstancu, zbog čega nisu zanimljive inostranim investitorima”, ističe Pucar.
U resornom sektoru IRB kažu da će njihove ovogodišnje aktivnosti biti usmjerene na finansijsko restrukturiranje preduzeća opterećenih dugovima, te prodaju onih za koji postoji iskazan interes investitora.
“Sada u portfelju Akcijskog fonda RS imamo 377 neprivatizovanih preduzeća, od čega je u 120 pokrenut predstečajni ili stečajni postupak”, kazala je Dulićeva.
Dobar dio portfelja, odnosno 88 preduzeća čine i preduzeća iz komunalne djelatnosti, zatim 19 lokalnih medija i 15 ostalih neprivrednih kolektiva poput centara za informisanje i kulturu, biblioteka i sportsko-rekreativnih centara.
Prilivi od ESOP-a i NLB Razvojne banke
IRB je lani, takođe, prodala manji dio akcija dubičkog preduzeća HPK za ugovorenih 341.776 KM, ali taj iznos nije uračunat u zbirni privatizacioni priliv za 2009, jer je prodaja obavljena ESOP metodom (radnička privatizacija) u kojoj sredstva pristižu sukcesivno duži niz godina.
Iz portfelja Akcijskog fonda prodato je i oko četiri odsto akcija u NLB Razvojnoj banci Banjaluka za oko 8,2 miliona maraka.
