LONDON – Evropa ima sada toliko prirodnog gasa da ne zna šta će s njim, pa je cijena na spot tržištu ove nedjelje nakratko postala negativna, objavila je tv stanica CNN.
Evropski zvaničnici su mjesecima upozoravali na energetsku krizu tokom predstojeće zime, jer je Rusija – nekada najveći snabdjevač prirodnog gasa u regionu – smanjivala isporuke u znak odmazde za sankcije koje je Evropa uvela zbog ruske invazije na Ukrajinu, navodi se u prilogu američkog medija.
Sada su skladišta gasa u EU skoro popunjena, pa tankeri koji prevoze tečni prirodni gas (TPG), kako se dodaje, stoje u lukama jer nemaju gdje da istovare teret, a cijene padaju.
Referenta cijena fjučersa prirodnog gasa (kupovina mjesec dana unaprijed) na evropskom tržištu pala je za 20 posto od prošlog četvrtka i za više od 70 procenata otkako je krajem avgusta dostigla rekordnu vrijednost. Na holandskom spot tržištu, cijena za isporuku gasa u roku od sat vremena pala je u jednom momentu ispod nula evra, prema podacima Interkontinentalne berze.
Cijene su skliznule na negativnu teritoriju zbog „prebukiranosti mreže“, rekao je za CNN Tomas Marzec-Manser, šef za analitiku tržišta gasa u kompaniji Independent Komoditi Intelidžens Servisis (ICIS).
To je iznenađujući preokret situacije za Evropu, u kojoj su domaćinstva i preduzeća bila pogođena zastrašujućim skokom cijene jednog od njenih najvažnijih izvora energije u prethodnom dijelu godine.
Masimo Di Odoardo, potpredsjednik za istraživanje tržišta gasa i TPG-a u firmi “Vud Mekenzi”, kaže da se ovako dramatičan zaokret sreće u velikoj mjeri duguje neuobičajeno blagom vremenu.
„U zemljama kao što su Italija, Španija, Francuska, temperature i potrošnja gasa su bliže nivoima iz avgusta i početka septembra. Čak i u nordijskim zemljama, i u Velikoj Britaniji i Nemačkoj, potrošnja je daleko ispod prosjeka za ovo doba godine”, dodaje.
Skladišta gasa u EU su sada popunjena skoro 94 odsto, prema podacima operatera Gas Infrastrakčer Jurop. To je znatno iznad 80 odsto, koliko je 27-člani blok postavio kao cilj koji treba dostići do novembra.
„To je izuzetno visok nivo“, rekao je Di Odoardo, napominjući da je maksimalni nivo skladištenja u prosjeku iznosio 87 procenata kapaciteta u posljednjih pet godina.
Nastojanja Evrope da obezbijedi što više gasa uoči zime dovela su do gomilanja tankera s TPG-om u evropskim lukama, zbog manjka terminala za skladištenje.
Feliks But, šef u kompaniji Vorteks za praćenje podataka o TPG-u, navodi za CNN da čak 35 plovila pluta u blizini luka u severozapadnoj Evropi i na Iberijskom poluostrvu, ili plove veoma sporo prema njima, zbog manjka skladišnih kapaciteta za istovar.
Tim brodovima će „vjerovatno trebati još mjesec dana da udome teret“, dodaje on.
Zajedno, ti tankeri nose TPG vrijedan oko 2,0 milijarde dolara, prema podacima provajdera podataka sa energetskog tržišta Argus Media.
Uprkos nedavnom padu cijene gasa u Evropi na oko 100 evra po megavat satu, evropski fjučersi prirodnog gasa su i dalje za 126 odsto iznad nivoa na kom su bili prošlog oktobra, kada su ekonomije počele ponovo da se otvaraju poslije korona blokada i kada je potražnja skočila.
Cijene bi mogle ponovo oštro da porastu u decembru i januaru ako vrijeme naglo postane hladnije, upozorava But. Uprkos činjenici da je ruski udio u ukupnom evropskom uvozu gasa pao sa 40 posto na samo 9,0 procenata, region bi mogao da se nađe u teškoj situaciji sljedećeg ljeta kada bude trebalo da popuni zalihe za iduću zimu.
Procjenjuje se da će cijene dostići 150 evra po megavat-satu do kraja 2023. godine, kaže Bil Vederbern, ekonomista za robna tržišta u Kepital Ekonomiksu, i objašnjava da će “punjenje skladišta uoči sljedeće zime zahtjevati od EU da uveze još više TPG-a, jer mora da nadomijesti izgubljeni uvoz ruskog gasa za cijelu godinu“, navodi CNN.
