NEUM – U okviru Energetskog samita u Bosni i Hercegovini 2023, održana je prezentacija istraživačkog projekta Model uspostave energetski nezavisnh opština u Bosni i Hercegovini, čiju izradu je podržala vlada Ujedinjenog Kraljevstva.
Autori istraživanja su prof. dr. Vjekoslav Domljan i dr. Džemal Hadžiosmanović iz Centra za regionalne ekonomske studije.
Istraživanje se fokusiralo na važnost i nužnost provođenja procesa energetske tranzicije na čiste i obnovljive izvore energije na opštinskom nivou vlasti, koja je najbliža građanima i lokalnim preduzetnicima.
Energetski nezavisne opštine predstavljaju opštine koje značajan dio energije koju troše stvaraju iz svojih vlastitih izvora obnovljive energije te su stoga manje zavisne o vanjskim izvorima.
Istraživački projekt je obuhvatio tri opštine – Jablanicu, Konjic i Prozor-Ramu – s ciljem ispitivanja što je potrebno preduzeti da ove tri opštine postanu energetski nezavisne.
Ovaj model energetski neovisnih opština podrazumijeva saradnju na proizvodnji električne energije iz vlastitih obnovljivih izvora energije između opštinskih ili gradskih vlasti, građana i lokalnih preduzetnika, putem javno-privatnog partnerstva.
Na ovaj način opštine mogu uspostaviti energetske zajednice građana i preduzetnika koje bi stvarale vlastitu električnu energiju iz obnovljivih izvora i time rasteretile elektroenergetsku mrežu i doprinijele energetskoj sigurnosti.
“Polazeći od bh. realnosti, provođenje reformi, uključujući energetske, treba vršiti odozdo prema gore, pri čemu energetska neovisnost mora biti iznimno važan prioritet”, istakao je Domljan, jedan od autora istraživanja. Istraživanje je pokazalo da Konjic, Jablanica i Prozor-Rama mogu postići energetsku nezavisnost ulaganjem oko 137 miliona KM u razvoj 43 megavata solarnih elektrana, 15 megavata hidroelektrana i 24 megavata uskladištene energije na teritoriju ovih opština. Glavne preporuke istraživačkog projekta sugerišu da bi opštine trebale započeti proces energetske tranzicije uspostavom lokalnog ureda za energetsku tranziciju pri svojim opštinskim administracijama, te nastaviti ovaj proces uključenjem u energetski investicijski fond koji bi finansirao izgradnju potrebnih kapaciteta obnovljivih izvora energije.
Osman Ćatić, gradonačelnik Konjica, jedne od opština obuhvaćenih istraživanjem, kazao je:
„Uvažavajući raspoloživost energetskih resursa na području Grada Konjica koji raspolaže sa blizu 860 MW hidropotencijala, 300 MW solarnog potencijala i isto toliko vjetro potencijala, naš grad možemo sa sigurnošću nazvati ‘energetski dijamant’. Naše čvrsto opredjeljenje je da dio navedenih resursa primarno stavimo u funkciju zaštite industrijskih proizvođača i lokalnog razvoja. Kada govorimo o efikasnosti procesa dekarbonizacije energetskog sektora istu nije moguće provesti bez demokratizacije i privlačenja privatnog kapitala. Praktično, kroz uspostavu lokalnog energetskog fonda koji će financirati građansku energiju želimo dati doprinos demokratizaciji energetskog sektora i pokazati da je sličan fond moguće uspostaviti i na višim nivoima.“
„Energetski neovisne općine mogu značajno doprinijeti napretku BiH na njenom putu energetske tranzicije, koja bi donijela trostruku korist: energetsku sigurnost, niže cijene električne energije, te čišći zrak“, istakao je britanski ambasador Julian Reilly, i dodao: „kao promotor zelenog rasta, Ujedinjeno Kraljevstvo je tu da pomogne BiH da ostvari ciljeve pravedne i inkluzivne energetske tranzicije koja podupire ekonomski rast.“
