Njemačka želi stići SAD i Kinu u globalnom takmičenju vještačke inteligencije. Može li to uspjeti?
Vjerodostojna tehnologija, industrijski podaci, evropska saradnja – to su ključne riječi plana kojim bi Njemačka htjela sustići vodeće zemlje na području vještačke inteligencije (AI) na globalnom tržištu, piše Deutsche Welle.
Svuda u svijetu inovacije napravljene zahvaljujući vještačkoj inteligenciji mijenjaju čitave branše. Istovremeno nijedan od vodećih programa ne dolazi iz Njemačke. Na svjetskom tržištu dominiraju programi malobrojnih poduzeća iz SAD i Kine.
“Stvarnost je da se predugo ništa ne događa”, izjavio je savezni kancelar Olaf Šolc na vrhovnom susretu savezne vlade o digitalizaciji održanom u Frankfurtu na Majni.
Takav susret se održava svake godine, a na njemu učestvuju predstavnici politike, uprave, privrede i civilnog društva. Ali ipak, nastavlja Šolc, “odustajanje nije na mjestu jer snage koje ima naša zemlja – naučni duh, inovacijska snaga i marljivost – i danas postoje”.
U Frankfurtu su ministrice i ministri iz vladajuće koalicije sastavljene od socijaldemokrata (SPD), Zelenih i liberala (FDP) predstavili svoj plan kako bi Njemačka trebala postati konkurentna u takmičenju oko vještačke inteligencije. Srednjoročni cilj je zemlju učiniti tehnološki “suverenom”, dakle nezavisnom o ponudama stranih tehnoloških divova.
Dobri u istraživanju AI-ja, zaostajanje u realizaciji
Istraživanje “vještačke inteligencije”, dakle računalnih programa koji manje-više samostalno obavljaju zadaće, za koje je ranije bila potrebna ljudska inteligencija, provodi se od sredine 20. vijeka. Često su i naučnici iz Njemačke prednjačili u tome.
Podstaknuta širenjem programa kao što je ChatGPT, koji naoko iz ničega stvaraju tekstove, slike ili računarske kodove, vještačka inteligencija trenutno doživljava novi uspon. Da nijedan od trenutno vodećih softwarea ne potiče iz Njemačke pokazuje jedan temeljni problem, upozoravaju analitičari: Njemačka daje, istina, važan doprinos u istraživanju vještačke inteligencije. Ali to ne dovodi do razvitka praktičnih primjena.
Jedan od razloga, rekao je Šolc u Frankfurtu, je to što brojnim preduzećima, osobito nakon što dosegnu određenu veličinu, nedostaje potrebni rizični kapital da bi dalje raslo. Da bi se Njemačku učinilo tehnološki “suverenom” zato je nužno mobilizirati više investicija. “Samo tako će iz inovacija nastati i novi poslovni modeli u Njemačkoj.
Raste odobravanje u industriji i društvu
Ipak, nešto se događa u Njemačkoj. To pokazuju rezultati jedne nove studije koju je u Frankfurtu predstavilo udruženje informacijske i telekomunikacijske tehnologije Bitkom: ne samo da ljudi u Njemačkoj sve više vještačku inteligenciju vide kao šansu, a ne kao opasnost.
Prema studiji Bitkoma u međuvremenu je i 20 posto preduzeća u Njemačkoj, u kojima je provedeno istraživanje, vještačku inteligenciju ugradilo u svoje poslovne postupke, što je za šest posto više nego prošle godine. Broj start-up-preduzeća na području vještačke inteligencije u tom periodu je porastao za 35 posto, kažu predstavnici savezne vlade.
Danas je oko 92 posto Njemačke pokriveno standardom 5G mobilne tehnologije.
Izgleda da je to rezultat nastojanja inicijativa koje su nastale uz javnu podršku, kao što je Centar budućnosti za vještačku inteligenciju u proizvodnji fokusiranoj na čovjeka (ZUKIPRO). Taj centar u kojem rade naučnici, tehničari i treneri besplatno savjetuje mala i srednje velika industrijska preduzeća i obrtnike, kao mesare, stolare ili zlatare, kako mogu upotrijebiti vještačku inteligenciju.
“Preduzeća se nadaju da prije svega mogu smanjiti troškove i postati učinkovitija”, kaže Estella Landau iz centra ZUKIPRO u razgovoru za DW. Radi se i o tome da se smanje strahovi, kaže ona.
“Brojna preduzeća se zanimaju za AI, ali ne znaju tačno što ih očekuje, nesigurna su i traže savjet.”
Dominacija američkih ponuđača
Istovremeno velika većina programa primjene vještačke inteligencije, koje koriste njemačka preduzeća, i dalje potiče od američkih ponuđača kao što su Microsoft ili Google – što nameće pitanje, koliko njihovo korištenje pomaže Njemačkoj da postane nezavisnija.
“To je srednjoročna strategija i ne znači da smo na cilju”, priznao je savezni ministar privrede Robert Habeck na upit DW-a. Od početka opsežne ruske invazije na Ukrajinu 2022. godine jako je porasla svijest o važnosti tehnološke suverenosti kako u industriji tako i u politici. Imajući to na umu njegovo ministarstvo uočava “da evropska, a i njemačka tehnika napreduje”.
Jače korištenje njemačkih industrijskih podataka
Kao još jedan ključni element njemačke strategije vještačke inteligencije Habeck je naglasio korištenje industrijskih podataka.
“Njemačka preduzeća sjede na blagu podataka”, rekao je ovaj političar iz Zelenih. Oni bi ovoj zemlji omogućili da u sljedećem velikom talasu umjetničke inteligencije igra sasvim pri vrhu i razvije nove sisteme, koji mogu preuzeti sve više specijalizovanih zadataka.
Za to je presudna saradnja i na evropskom nivou, kaže Habeck. “Njemački opseg podataka, iako je on velik, sam će ipak biti premalen – mi moramo pronaći evropski pristup.”
Evropska saradnja kod vještačke inteligencije
Istovremeno Njemačka teži u sklopu šire evropske strategije da postane vodeća u svijetu kod razvoja vjerodostojne vještačke inteligencije: tehnologije koja pažljivo pazi na osnovna prava korisnika i tako stvara prednost u povjerenju u odnosu na programe drugih ponuđača.
Najvažnija mjera je sigurno Uredba Evropske unije o vještačkoj inteligenciji koja je stupila na snagu 1. avgusta. Najopsežniji paket zakona o vještačkoj inteligenciji u cijelom svijetu vrlo strogim pravilima podvrgava rizične primjene vještačke inteligencije. Presudno je sad, upozorili su predstavnici industrije u Frankfurtu, da preduzeća dobiju jasnoću o tomu, koja pravila za njih vrijede, a koja ne.
To su zagarantovali predstavnici njemačke vlade na okupljanju u Frankfurtu. Istovremeno su naglasili da je to ispravan pristup kako bi se moglo konkurisati u globalnom takmičenju oko vještačke inteligencije. “Mi moramo slijediti drugačiju strategiju od one američkih preduzeća”, rekao je Habeck. (Agencije, Foto Pixnio)
