Balkan ima ogroman potencijal, ima vrlo izraženu kulturu i jaku intelektualnu tradiciju i ukoliko razvijemo zaista dobru viziju naše budućnosti, a zatim plan za realizaciju te vizije, za nas neće postojati granice, smatra Viliam Engdal, jedan od trenutno najznačajnijih evropskih geopolitičara, koji je učestvovao na Jahorina ekonomskom forumu 2017. On upozorava da evroatlanske integracije nisu jedini put kojim se mora kretati i da njemu postoje i druge alternative .
SWOT: Gospodine Engdahl, svjedoci smo da se svijet mijenja, da nestaje dominacija jedne super slie, da poslednjih godina sve značajniju ulogu u svijetu ima Kina, te i da Rusija pokazuje da su je neki možda prerano otpisali. Kako se u takvim geopolitičkim okolnostima trebaju ponašati male zemlje poput BiH?
Enghdal: Moj odgovor je prilično jednostavan. Male zemlje moraju veoma pažljivo birati veće zemlje koje su spremne i voljne da poštuju njihov suverenitet i da pronađu korisne načine kako da ekonomski i politički sarađuju sa njima. Ovo u današnjem svijetu ima i svoju geopolitičku dimenziju. Vi sami treba da odlučite ko će biti ti partneri. Ja da sam u vašoj situaciji znam sigurno da ti partneri ne bi bili ni NATO niti Evropska Unija.
SWOT: Generalno opredjeljenje svih zemalja bivše Jugoslavije je da EU nema alternativu. Slovenija i Hrvatska su već postale punopravni članovi dok se ostale zemlje, među kojima je i BiH grčevito bore da postanu dio unije. Da li je to zaista jedini put za nas, a ako nije zašto nije i šta bi nam bila druga opcija?
Enghdal: Ova „jedino EU“ alternativa, po mom mišljenju, je iluzija koju drugi promovišu i definitivno nije realnost. Naravno, postoje mnoge alternative toj dominaciji Brisela i EU ili NATO-a. Ja sam to u više navrata naveo u govorima i spisima. Ugovorom iz Mastrihta 1992. godine kojim je nastala Evropska unija, stvoreno je političko Frankenstein čudovište. Prvobitna ideja De Gola i Adenauera stvaranja Evropske ekonomske zajednice na osnovu nacionalnog suvereniteta, De Gol je nazvao "Evropu otadžbina", bila je potpuno drugačija. Suverene države bi sjele i razradile najbolje zajedničke interese, napravile kompromis, složile se ili ne i išle dalje. Danas po perverznim pravilima EU, ako većina članica EU odbaci prijedlog Komisije EU, Komisija EU odlučuje, kao u onoj smiješnoj odluci da se obnovi licenca za otrovni glifosat. Šta mislim kad kažem čudovište? Današnja EU, koja se po mom mišljenju rasklapa vrlo haotično, ali u stvari na vrlo predvidiv način, već puno prije Brexita, zasniva se zapravo strmoglavom totalitarnom konceptu zvanom Mastriht. Današnjom EU upravlja neizabrana, neodgovorna, bezlična grupa tehnokrata zvana Evropska komisija, neka vrsta Politbiroa, rečeno jezikom iz sovjetskih vremena. Ovo nema nikakve veze sa demokratijom. Ciljevima Evropske komisije iz pozadine upravljaju moćni nadnacionalni interesi, kao što je Evropski okrugli sto industrijalaca, koji predstavljaju samo ogromne multinacionalne kompanije i žele naći rješenja korisna jedino njima, zapravo nova varijanta onoga što Musolini pokušao učiniti u fašističkoj Italiji 1920-ih, uvesti korporativizam u kom država i sindikati služe velikim privatnim korporacijama. U ovom trenutku meni je jasno da neće biti novih članica EU. U Briselu za to nema ni želje niti novca. Njihov prioritet su izbjeglice iz sjeverne Afrike i Bliskog istoka kao geopolitička agenda, strategija kojom upravlja američki špekulant Soroš, iza kog stoji Vašington, s ciljem da se destabilizuje Evropa kao potencijalni rival. Vrlo glupo, ali nažalost, istinito. Ti isti krugovi stoje iza rata u Siriji usput stvarajući talase raseljenih očajnih izbjeglica, kao i plodno tlo za terorizam. Prioritet EU danas nije Bosna i Hercegovina, ni Srbija, svakako ne Turska. Ukrajina je na teži način naučila da je EU "pridruženo članstvo" okrutna podvala koja služi samo kao geopolitički trik Vašingtona i američkog Stejt Departmenta, koji je nametnut Briselu, da pokida blisku ukrajinsko-rusku ekonomsku uniju. Pitajte Hrvate ili Slovence da li zaista misle da je kvalitet njihovog života postao bolji u EU i NATO-u. Na osnovu mojih razgovora tokom godina, rekao bih da je suprotno. Prirodni bogati poljoprivredni resurs Hrvatske uništava se bi se napravio prostor za uvoz industrijske hrane, uglavnom GMO. Svi trgovačkih centri su prepuni proizvodima velikih međunarodnih lanaca, a istjerani su mali porodični proizvođači. Hrvatska ne može voditi samostalnu energetsku politiku koja bi omogućila kupovinu energije po najpovoljnijoj cijeni iz Rusije, već se mora pokoriti odluci Brisela. Čak ni to koje sijalice se smiju kupiti.
SWOT: Šta Vi vidite kao potencijal na našim prostorima, koji se ne koristi?
Enghdal: Balkan ima ogroman potencijal. Prvo, vi imate vrlo izraženu kulturu i jaku intelektualnu tradiciju. Ljudski potencijal je polazište svakog razvoja. Jedan od najbriljantnijih naučnika svih vremena, Nikola Tesla je sa Balkana. Ukoliko razvijete zaista dobru viziju vaše budućnosti, a zatim plan za realizaciju te vizije, nema granica. Baš kao što je Tesla vidio. Prava ljudska kreativnost je neograničena, kako u negativnom, ali zanimljivije, u pozitivnom smislu u kombinaciji s onim što bih ja nazvao ljubav, ljubav prvenstveno svih ljudska bića i poštovanje za to. Problem je u tom što ispravnu percepciju naših mogućnosti opstruišu iluzije, na primjer iluzija da ako uđemo u EU, da će se jedna "Velika medicinska sestra" u Briselu pobrinuti za nas, kao što je prikazano u sjajnom filmu sa Jack Nicholsonom, „Let iznad kukavičijeg gnijezda“. To je opasna iluzija.
SWOT: Postoje primjeri u svijetu da su male zemlje uspjele da naprave veliki ekonomski bum (npr. Singapur). Da li je tako nešto moguće na Balkanu koji se geografski skoro pa nalazi u srcu Evrope?
Enghdal: Svakako. Danas, nažalost, zbog pogrešnih vizija, da je evropsko srce smrtonosno bolesno, njene ekonomske arterije postaju tvrđe. Predložio bih vašim istraživačima da ozbiljno ispitaju trenutno stanje u EU. Pogledajte demografsko stanje populacije Njemačke, Francuske, Italije za početak. Stopa nataliteta je ispod neto zamjene i starenje se širi, tako da Njemačka, gdje ja sada živim, postaje ogroman „Starački dom“. Zatim pogledajte teret duga raznih zemalja Evropske unije, Grčke, Italije, Francuske, čak i Njemačke. Eksperiment nadnacionalne valute EURO je totalni neuspjeh, uništavanje privrede na štetu perifernih zemalja u korist Njemačke. Pogledajte stanje bankarskog sistema EU od početka krize 2008. Čak je i nekada moćna Deutsche banka, banka koja je izgradila Berlin-Bagdad željeznice kroz Balkan prije Prvog svjetskog rata, danas je institucija u stečaju čije je i samo buduće postojanje upitno. Italijanske banke su katastrofa, kao i francuske. Pogledajte šta je globalizacija EU učinila industriji Evrope? Sudbina francuskih proizvođača automobila visi o koncu. Pogledajte pravu nezaposlenost u EU. Ti su podaci skriveni trikovima poput Hartz IV niskobudžetnim poslovima koji se računaju kao "zaposlenje." U stvarnosti EU je umirća konstrukcija i umiruća ekonomija. Odluka da se udovolji zahtjevima Vašingtona i podrži državni udar u Ukrajini u februaru 2014, koštala je EU skupo, daleko više nego samo gubitak od nekoliko milijardi u trgovini. To je u velikoj mjeri udaljilo EU od najvažnijeg ekonomskog razvoja u protekla dva vijeka, evroazijske zone. Balkan je lijepo pozicioniran i može da bude pozitivan most između Istoka i Zapada, Sjevera i Juga. Iskusili ste na negativan način okupaciju različitih carstava -Otomanskog, Habsburškog, a sada to i NATO pokušava. Sada imate mogućnost da to uradite na pozitivan način.
SWOT: Na šta bi male ekonomije poput naše u narednom period trebale da obrate posebnu pažnju?
Enghdal: Vi ste vrlo dobro pozicionirani da se lako orijentišete ka onom što je po mom mišljenju najpozitivniji ekonomski razvoj u novijoj istoriji svijeta, pojava koju u svojim spisima zovem evroazijski vijek. Ako se potencijali razvoja jedan pojas, jedan put (OBOR) ili Novi ekonomski put svile projekat Kine, udružen sa Rusijom i državama evroazijske ekonomske unije, pravilno razumije, imate izvrsnu priliku, zahvaljujući vašem geografskom položaju. Pogledajte na karti Evro-Aziju, uključujući Evropu i Bliski istok. Pogledajte Kinu, Rusiju i zemlje centralne Azije, Bjelorusiju, Iran. One stvaraju, grade potpuno nova tržišta proširenjem mreže trgovine, grade luke dubokih voda, željeznice velike brzine, cjevovoda energenata. Oni podržavaju razvoj nacionalnih valuta sa zlatnom rezervom, nezavisnom od dolara, dolara koji je danas papirna valuta, čija je rezerva industrija SAD-a, temeljena na bankrotu i dugovanjima. Pogledajte gdje je Balkanu u ovom kontekstu. Prelijepo pozicioniran da postane dinamičan dio ovoga.
SWOT: Da li ste bili iznenađeni kada ste dobili poziv da učestvujete na forumu koji se organizuje pod pokroviteljstvom predsjednika RS?
Enghdal: Iznenađen ne, ali počastvovan tim da poštuje moje ideje i fasciniran onim što mogu svojim dolaskom naučiti. Hvala Vam.
Ko je Viliam Engdal
Rođen je u Mineapolisu 9. kolovoza 1944. godine. Odrastao je u američkoj saveznoj državi Teksas. Diplomirao je politiku na Univerzitetu Princeton i stekao megisterij iz komparativne ekonomije na Univerzitetu Stockholm. Tokom posljednjih 28 godina Engdahl je intezivno proučavao i pisao o svim vidovima međunarodne naftne i energetske politike i ekonomije. Radio je kao nezavisni ekonomista i novinar u Njujorku i Evropi, obrađujući teme poput Urugvajskoga sastanka GATT, politike Evropske unije, žitnog lobija, politike MMF-a,spoljneg dugu zemalja Trećega svijeta, zakulisnih političkih i ekonomskih igara i azijske krize. Piše za novine, časopise i elektroničke medije, kao što su Nihon Keizai Shimbun, Grant's Investor.com. Njegova prva knjiga pod nazivom "Vijek rata : Anglo-američka naftna politika i novi svjetski poredak ", raspravlja o ulozi Zbignieva Brzezinskog, Džordža Bala i Sjedinjenih Američkih Država u svrgavanju Iranskog šaha Reze Pahlavia 1979. godine, što je značilo manipulaciju cijenama nafte i zaustavljanjem sovjetske ekspanzije. 2007. godine završava drugu knjigu pod naslovom "Sjeme uništenja : geopolitika genetski modificirane hrane i globalno carstvo".
(SWOT)
