BANJALUKA – Republika Srpska jedina na prostoru bivše Jugoslavije lani nije doživjela pad ukupnih privrednih aktivnosti, uprkos snažnim pritiscima globalne recesije, procjene su domaćih i međunarodnih institucija.

Realni rast bruto društvenog proizvoda (BDP) RS u 2009. godini iznosio je nula odsto, dok je u FBiH istovremeno pao za tri procenta, projekcije su entitetskih vlada iskazane u ekonomskim politikama i budžetima.

Ostale republike na prostoru bivše Jugoslavije su prošle godine, prema zadnjoj prezentovanoj procjeni Međunarodnog monetarnog fonda (MMF), zabilježile klizanje BDP-a koje se kretalo od 2,5 odsto u Makedoniji do 5,2 odsto u Hrvatskoj. Prema tim projekcijama, lanjski pad BDP-a Srbije i Crne Gore iznosio je po četiri procenta, a Slovenije 4,7 odsto.

Većina ključnih ekonomskih indikatora potvrđuje nastavak trenda većeg ekonomskog rasta RS u poređenju sa FBiH u proteklih nekoliko godina. Zvanični statistički podaci otkrivaju da je BDP po stanovniku u RS od 2005. godine viši nego u FBiH, pa je tako u 2008. dostigao 5.906 KM, što je za 419 KM ili 7,6 odsto više nego u drugom bh. entitetu.

Ekonomisti ističu da je na relativno povoljna privredna kretanja u RS, imajući u vidu prošlogodišnje negativne globalne okolnosti, uticao snažan rast industrijske proizvodnje, dok FBiH u tom segmentu istovremeno bilježi silaznu putanju. Zahvaljujući mahom pokretanju Rafinerije nafte u Brodu, ali i priličnom rastu elektroenergetskog i hemijskog sektora, uprkos pritiscima recesije na rudarsko-metalurški, tekstilni i drvoprerađivački sektor, ukupna industrijska proizvodnja u RS lani je povećana za 19 odsto, dok je u FBiH, pak, aterirala za 11,6 odsto.

"Pokretanje i rad Rafinerije nafte u Brodu je definitivno bio generator rasta industrijske proizvodnje RS, kojim smo dobili kapacitet koji ima vrijednost i u regionalnom okviru. Rafinerija je do sada uglavnom bila orijentisana na zadovoljavanje domaćeg tržišta naftnih derivata, dok od ove godine kreće sa značajnijim izvozom, što će pozitivno uticati i na spoljnotrgovinske bilanse RS i BiH", istakao je Duško Jakšić, direktor Ekonomskog instituta u Banjaluci.

Razlog zbog kojeg skok industrijske proizvodnje u RS ipak nije uticao i na blaži rast BDP-a ekonomisti vide u njegovoj lošoj strukturi, odnosno tome da prerađivačka industrija, kao najvažniji segment, nosi manje udjela u odnosu na trgovinu, poljoprivredu i javnu upravu.

Alija Remzo Bakšić, izvršni direktor Udruženja poslodavaca FBiH, kaže da su kompanije u tom entitetu u 2009. bile pod strašnim naletom svjetske finansijske i ekonomske krize, koja se odrazila, kako na pad industrijske proizvodnje tako i na smanjenje izvoznih aktivnosti.

"Banke su prošle godine bile restriktivne u kreditiranju privrede, što je prouzrokovalo da se ugrozi likvidnost i stvori dužnički lanac među kompanijama. Država za to vrijeme nije smanjivala opterećenja prema privredi, izuzev što je omogućen reprogram uzetih kredita", ukazao je on.

On je izrazio očekivanje da će ove godine doći do ekonomskih pomaka u cijeloj BiH ukoliko federalne vlasti usvoje set boračkih zakona i time deblokiraju sredstva MMF-a, ali i drugih inostranih kreditora.