BANJALUKA – Povećanje spoljnog duga BiH, koji je na kraju prošle godine dostigao 6,24 milijarde KM, moglo bi nepovoljno da utiče na redovno servisiranje kredita uzetog od Međunarodnog monetarnog fonda, koji treba da bude otplaćen do 2014. godine, tvrde ekonomski stručnjaci. 
Kredit MMF-a najviše je uticao na porast zaduženja BiH, koja se samo u prošloj godini zadužila za 1,5 milijardi KM.
Ekonomisti ističu da najveći problem predstavlja to što je najveći dio kreditnih zaduženja bio usmjeren na javnu potrošnju koja je “pojela” novac.
Član Udruženja ekonomista RS SWOT Goran Račić ističe da, iako BiH spada u red zemalja koje nisu visoko zadužene, problem predstavlja to što je značajan dio zaduženja posljednjih godina otišao u javnu potrošnju, a ne u investicije i zapošljavanje.
Dodaje da bi zbog toga već sljedeće godine BiH mogla imati problema sa otplatom međunarodnog stend-baj aranžmana.
– Moguće je da se u to zaduženje ušlo sa pretpostavkom da će se, kada dođe vrijeme njegove otplate, tražiti način kako da se rok otplate prolongira, jer su male šanse da se u tako kratkom roku otplate krediti – smatra Račić.
Smatra da se ekonomska situacija u iduće tri godine, koliko traje rok za otplatu duga MMF-u, sigurno neće poboljšati, te da će država neminovno morati ući u nova zaduženja kako bi vratila stara.
Račić ističe da zabrinjava i činjenica što značajan dio sredstava koja su odobrena BiH nisu namjenski iskorišćena, te sa tog aspekta plaća dodatne penale na godišnjem nivou koji iznose oko četiri miliona KM.
– To nam daje još jednu dozu neozbiljnosti i neodgovornosti i prema građanima i prema međunarodnim institucijama – smatra Račić.
Isto kaže i profesor Ekonomskog fakulteta Vujo Vukmirica, koji ističe da će ulaganja koja su bila nesrazmjerna onome za šta su sredstva uzimana, sigurno stvoriti probleme prilikom otplate duga u budućem periodu.
– Zaduživanje ne bi trebalo stopirati, ali bi ta sredstva trebalo usmjeriti u proizvodne svrhe i nove pogone, jer je jedino takvo zaduženje uslov za otplatu postojećih dugova – kaže Vukmirica.
Ekonomisti se slažu da je najveći problem preglomazna administracija koju domaća privreda slaba i siromašna ne može isfinansirati. Ističu posebno veliki problem glomazne administracije u deset kantona u FBiH, te veliki broj novoformiranih agencija na nivou BiH koje ništa ne rade, a troše ogroman novac.
Ministar finansija RS Aleksandar Džombić ranije je rekao da javna potrošnja u bruto društvenom proizvodu Federacije BiH predstavlja najveći problem ovog entiteta, što bi, dugoročno gledano, moglo da bude pritisak na RS.
– RS ima učešće javne proizvodnje u društvenom bruto proizvodu na nivou standarda Evropske unije i iznosi ispod 40 odsto. Ukoliko dodamo dio koji participira RS, onda iznosi negdje oko 40 odsto – precizirao je Džombić.
On je ocijenio da u FBiH nije samo problem javna potrošnja, koja se otela kontroli i iznosi više od 60 odsto, već i ogroman nivo budžeta zajedničkih institucija, za koji se RS borila da bude manji, dodavši da i on značajno doprinosi povećanju javne potrošnje.
Prema planu servisiranja spoljnog duga BiH je za ovu godinu planirala 374.567 miliona KM.
Otplata
Prema podacima Ministarstva finansija i trezora BiH, od ukupno 6,2 milijarde KM, Federacija BiH mora vratiti 4.068.135.801 KM, Republika Srpska 2.142.196.984 KM, a Brčko distrikt 11.294.642 KM. Institucije BiH će iz svog budžeta vratiti 27.765.367 KM.
