Odobrenje za građenje na objekte velike predračunske vrijednosti u RS nestimulativno je za potencijalne investitore. Jeftinije takse su razlog zbog kojeg se investitori opredjeljuju da ulažu u zemljama u okruženju, kaže ministarka za prostorno uređenje, građevinarstvo i ekologiju RS Srebrenka Golić i dodaje da je ministarstvo predložilo izmjenu Zakona o administrativnim taksama i naknadama, čime su predviđeni jeftiniji troškovi za građenje. 
Kako stimulisati gradnju?
– Sada za odobrenje za građenje jedne termoelektrane predračunske vrijednosti od jedne milijarde KM investitor mora da plati taksu od tri miliona KM i isto toliko za katastar i premjer. Očekujemo i od opština da smanje visinu renti i naknada koje su u njihovoj nadležnosti. To bi omogućilo ekspanziju radova na objektima za koje dozvole izdaju opštine, kao i smanjenje bespravne gradnje.
U RS je nelegalno izgrađeno više od 80.000 objekata. Kako će taj problem biti riješen?
– Postoji čak 81.374 nelegalno izgrađena objekta i bojimo se da ta cifra nije konačna. Po Zakonu o uređenju prostora i građenju, legalizacija bespravno sagrađenih objekata je u nadležnosti opština koje su bile dužne da donesu odluku o legalizaciji do kraja 2010. Vlasnici takvih objekata mogu da podnesu zahtjev za legalizaciju najkasnije do kraja 2011. U suprotnom gube mogućnost naknadne legalizacije. Trenutno je odluke o legalizaciji donijelo oko 25 opština, a do kraja 2010. legalizovano je samo 6.609 objekata. Ako se opštinskim odlukama ne postignu očekivani rezultati, ministarstvo će razmotriti mogućnost da se legalizacija uredi posebnim propisom, kao neke zemlje u okruženju koje su ostvarile uspjeh. S obzirom na to, zakon nije propisao jednistvene kriterijume za legalizaciju. Najvjerovatnije ćemo uraditi izmjene i dopune zakona i stvoriti pravni osnov da se ova štetna pojava sanira na jedinstven način na teritoriji RS.
Zbog čega je toliko objekata izgrađeno nelegalno?
– Nelegalna gradnja je kao direktna posljedica rata naglo porasla u periodu 1990-2000. Poslije rata su loše političke oduke opština prouzrokovale nelegalnu izgradnju čitavih naselja. Uzroci su i nepostojanje prostorno-planske dokumentacije i nerješeni imovinsko-pravni odnosi. Ima i onih koji su, gradeći bespravno i zgrade za tržište, željeli da obezbjede za sebe što veću materijalnu korist. Zbog nedostatka provedbene planske dokumentacije po opštinama znatan broj objekata sagrađen je nelegalno, a legalizacija i urbana integracija tih objekata nije moguća dok se to ne obezbjedi. Ta dokumentacija mora da definiše da li će objekat biti trajno ili privremeno legalizovan ili će se rušiti.
Kako će to biti riješeno?
– Potpuna integracija je nemoguća bez radikalnih mjera poput rušenja jednog broja objekata čija legalizacija nije moguća jer se ne mogu uklopiti u planske akte. Ministarstvo će uraditi potrebne analize radi procjene sredstava koja su neophodna kako bi legalizacija bila masovnija i prihvatljivija. Dosadašnja iskustva pokazala su da građani nisu posebno zainteresovani da riješe status nelegalno izgrađenih objekata, iako su neke opštine ponudile legalizaciju za 40 odsto od stvarnih troškova. Jedna od mogućnosti je razvijanje posebnog projekta legalizacije iz kojeg bi se obezbjedili dugoročni krediti čiji bi korisnici bili bespravni graditelji, uz mogućnost subvencija za socijalno najugroženije. Za druge bi krediti bili pod najpovoljnijim uslovima.
Svjedoci smo činjenice da i danas ljudi bespravno grade. Čiji je to propust?
– Po aktuelnom zakonu nije moguće naknadno legalizovati objekat započet ili završen poslije kraja juna 2010. Nadležni urbanističko-građevinski inspektor je ovlašćen i dužan da naredi rušenje i uspostavljanje prvobitnog stanja ako utvrdi da su građenje, odnosno radovi izvedeni ili se izvode bez odobrenja za građenje. Dakle, odgovornost je na inspekciji.
Kakvi su rezultati provjere građevinskih licenci?
– Do sada je ukinuto 10 licenci, a u 16 slučajeva smanjena su ranije data ovlašćenja. Sigurna sam da ćemo tržište u oblasti građevinskih radova, izrade tehničke dokumentacije i izrade dokumenata prostornog uređenja očistiti od tašna-mašna preduzeća i raznih mešetara i zaštiti one koji rade po zakonu. Sada licence ima oko 860 firmi.
