NJUJORK – Predsjednik Vlade Srbije Mirko Cvetković rekao je da je neophodno da se u borbi protiv svjetske ekonomske krize u što kraćem roku uspostavi uravnotežen nivo potrošnje koji će omogućiti mnogo veći stepen izvjesnosti, a samim tim i veće povjerenje građana u ekonomiju.

Cvetković je na konferenciji UN u Njujorku o svjetskoj finansijskoj i ekonomskoj krizi i njenom uticaju na razvoj istakao da su u današnjem globalizovanom svijetu sve države međusobno povezane čvršće nego ikada do sada kao aktivni učesnici u međunarodnim finansijskim i ekonomskim tokovima.

“U kontekstu visoko integrisane globalne ekonomije potresi u jednom njenom delu neminovno proizvode posledice i u drugim delovima sveta, preteći da ozbiljno naruše ekonomski rast širom sveta i napredak u pravcu ostvarivanja Milenijumskih razvojnih ciljeva”, rekao je Cvetković.

Prema njegovim riječima, aktuelna svjetska finansijska i ekonomska kriza u manjoj ili većoj mjeri pogađa sve zemlje svijeta i zajedno sa drugim aktuelnim izazovima, kao što su klimatske promjene, nestašica hrane i ekstremno siromaštvo, može da ima razarajuće posljedice za sve.

Premijer Srbije je naglasio da je zato potrebno preduzeti odgovarajuće, koordinisane mjere i akcije s ciljem prevazilaženja njenih negativnih efekata kojima bi se, između ostalog, obezbijedila likvidnost, odnosno očuvanje kreditnih tokova zemalja u razvoju.

Cvetković smatra da je od suštinskog značaja da se pritom ne dovodi u pitanje ostvarenje Milenijumskih razvojnih ciljeva, kao i sprovođenje Konsensusa iz Montereja, čemu će svakako biti posvećeni i Pregledni samit o sprovođenju Milenijumskih razvojnih ciljeva 2010. godine i Konferencija UN o nerazvijenim zemljama 2011. godine.

Prema njegovim riječima, još postoji mnogo nepoznanica u vezi sa uzrocima svjetske ekonomske krize, ali se u jednom gotovo svi analitičari slažu – značajno viši nivo potrošnje u odnosu na privredni razvoj doveo je do neravnoteže u globalnoj ekonomiji, koja je proizvela potrese u praktično svim dijelovima svijeta.

Cvetković smatra da je najznačajniji efekat izražen kroz pad agregatne tražnje, čime je njen oporavak postao ključni izazov u prevazilaženju svjetske ekonomske krize.

“Sama tražnja je suštinski vezana za građane i njihova očekivanja, a odlučujući faktor predstavlja izvesnost. U tom smislu neophodno je da se u što kraćem roku uspostavi uravnotežen nivo potrošnje koji će omogućiti mnogo veći stepen izvesnosti, a samim tim i veće poverenje građana u ekonomiju”, poručio je Cvetković.

On je dodao da je to osnovni preduslov za povećanje tražnje i početak ekonomskog oporavka i stoga zahtijeva koordinisan pristup na globalnom nivou.

Cvetković smatra da u postojećim uslovima globalne ekonomije zemlje u razvoju imaju izuzetno važnu ulogu iz najmanje dva razloga: prvo, njihov potencijal za rast je neuporedivo veći od razvijenih zemalja, ali istovremeno i potencijalni socijalni problemi mogu biti mnogo izraženiji u slučaju dramatičnog pada privredne aktivnosti.

“Iz tog razloga verujem da treba maksimalno podržati direktne investicije i finansijsku podršku zemljama u razvoju, jer privredni rast i rast životnog standarda u zemljama u razvoju predstavlja realnu osnovu za rast agregatne tražnje u svetu”, rekao je on.

Prema njegovim riječima, time će se obezbijediti i veći prinosi na uloženi kapital, ali i izbjeći potencijalni ozbiljni socijalni problemi izazavani rastom nezaposlenosti i nedostatkom sredstava za socijalnu zaštitu.

On je dodao da zemlje u razvoju samostalno ne raspolažu potrebnim sredstvima za finansiranje privrednog rasta i zato očekuju podršku međunarodne zajednice i razvijenih zemalja, koja će donijeti korist na globalnom nivou.

“Međutim, ono što se dešava u praksi i što dodatno zabrinjava, nastojaću da objasnim na primeru Srbije kao zemlje u razvoju. Naime, u Srbiji je došlo do drastičnog pada stranih direktnih investicija, što je očekivano i razumljivo u uslovima globalne krize”, rekao je srpski premijer.

On je dodao da je istovremeno došlo i do nesrazmjernog pogoršanja uslova kreditiranja od finansijskog sektora, čime je krajem 2008. godine praktično paralisana srpska privreda.

Prema njegovim riječima, zahvaljujući restriktivnoj monetarnoj politici Narodne banke Srbije (NBS), srpske banke nisu imale direktne posljedice finansijske krize i bankarski sektor je, kao i u prethodnim godinama, ostvario visok stepen profitabilnosti, značajno viši nego u matičnim zemljama najvećih banaka.

Premijer Srbije je dodao da je neposredno nakon izbijanja svjetske ekonomske krize došlo do naglog i kontinuiranog rasta kamatnih stopa, uprkos značajnom smanjenju referentnih kamatnih stopa Evropske centralne banke, ali i činjenici da je stepen difolta kredita u srpskoj privredi izuzetno nizak.

Cvetković je rekao da je Vlada Srbije početkom 2009. godine intervenisala subvencijama na kamatne stope i time povratila likvidnost realnog sektora.

“Istovremeno, moj Kabinet je uradio uporednu analizu kamatnih stopa koje strane banke odobravaju u Srbiji i u svojim matičnim zemljama. Ta analiza je pokazala da su marže Srbiji i do sedam puta više nego u matičnim zemljama banaka, što ni na koji način nije srazmerno sa stepenom rizika kreditiranja srpske privrede”, rekao je Cvetković.

On smatra da u uslovima uzajamne povezanosti međunarodnih finansijskih tržišta nijedna zemlja ne može da djeluje izolovano.

“U tom smislu su globalna saradnja i adekvatna međunarodna regulativa imperativ – ne samo u trgovini, već i u domenu finansija. Kao što međunarodna trgovina robom i uslugama zahteva predvidiv i zakonom definisan multilateralni okvir, tako i stabilan finansijski sistem može da bude postignut jedino multilateralnim pristupom”, poručio je Cvetković.

Predsjednik Vlade Srbije je rekao da je aktuelna kriza takođe potvrdila neophodnost jačanja međunarodne finansijske arhitekture i mehanizama upravljanja svjetskom ekonomijom, kako bi se obezbijedila njihova veća koherentnost i konzistentnost, kao i efikasniji globalni sistem finansijske regulacije.