BEOGRAD, Šest godina od početka svjetske ekonomske krize veliki broj država je izašao iz recesije. 10. septembra 2008. godine jedan od zvaničnika velike američke finansijske korporacije Lehman Brothers rekao je novinarima, „sve je u redu, imamo velika novčana sredstva, nema razloga za paniku“.
Pet dana kasnije, ova korporacija je proglasila bankrotstvo i ostala u tom trenutku duzna 613 milijardi dolara. To je bio početak svjetske ekonomske krize.
Ekonomska kriza ostavila je velike posljedice. Nezaposlenost u Evropskoj uniji dostigla rekordan nivo, od 12 odsto u Italiji do 26 odsto u Grčkoj. 8,8 miliona Amerikanaca izgubilo je posao od 2008. godine.
Nijedan visoki bankarski ili berzanski zvaničnik sa Wall Streeta nije osuđen zbog finansijskih spekulacija i kraha berze.
Nekadašnji ministar za ekonomske odnose sa inostranstvom u Srbiji Goran Pitić kaže da se svijet oporavlja od posljedica velike krize, ali da je taj oporavak neravnomjeran i da postoji rizik od stagnacije i deflacije u evrozoni.
„Oporavak je trenutno možda najizraženiji u Sjedinjenim Američkim Državama, djelimično u Velikoj Britaniji i djelimično u Njemačkoj. Kina je sa nekih sedam zarez nesto i dalje u nekom trendu rasta, ali sa svim izazovima koji postoje već deceniju i više, koliko ta vrsta rasta može da bude održiva u periodu pred nama. Indija takođe sa nekih pet zarez nešto procenata. Ali problemu u Brazilu govore da ni to nije kompaktna sfera koja podržava rast svjetske privrede“, kaže Pitić.
Berzanski indeks Dow Jones prvi put je u svojoj istoriji, ovog ljeta, dostigao fantastičnu vrijednost od 17.000 bodova. Stiče se utisak da je sjećanje na veliki krah američkih berzi iščezao. Međutim, uz probleme koji ostaju u Evropskoj uniji, sve to ipak ne sluti na dobro, upozoravaju stručnjaci.
„U te rizike ubrajaju i mogućnosti i razloge kao što je energetska kriza, prije svega zbog povećanja eventualno cijene energenata ili poskupljenja snabdijevanja energentima u Evropi zbog konflikta u Ukrajini, pa potom naravno i moguće krize u zemljama BRIK-a“, upozorava konsultant za strana ulaganja Miladin Kovačević.
Svjetska ekonomska kriza je donijela novine, do tada skoro nepoznate u kapitalističkom svijetu, kao što je državni intervencionizam u privatnom sektoru, gdje je najpoznatiji primjer pomoć američke vlade automobilskom gigantu „Dženeral motors“ da ne bankrotira.
„Da li je to konačna pobjeda da je država pobijedila tržiste? Ne. Znači tržište će se vratiti i tržište je onaj instrument koji je fantastično važan za korekcije onoga što država ne može da uradi kvalitetno. Tržište je to koje stvarno mora da šalje osnovni impuls investitorima i svima drugima jer daje osnovnu informaciju, a to je cijena nečega“, smatra Pitić. (B92)
