BANJALUKA – Neto dobit bankarskog sektora Republike Srpske na kraju trećeg kvartala ove godine iznosila je 40,9 miliona maraka, dok su u istom periodu prošle godine banke ostvarile gubitak od 18,5 miliona KM.

Prema podacima Agencije za bankarstvo RS, na kraju trećeg kvartala ove godine devet banaka je ostvarilo neto dobit u iznosu od 41,6 miliona KM, dok je jedna banka imala gubitak od 650.000 maraka.

– Na kraju juna na nivou ukupnog bankarskog sektora ostvaren je pozitivan finansijski rezultat u iznosu od 35,2 miliona KM. Devet banaka ostvarilo je neto dobit u iznosu od 35,7 miliona KM, a jedna banka gubitak od 500.000 KM – podsjetili su u Agenciji za bankarstvo RS.

Profesor Ekonomskog fakulteta u Banjaluci Vujo Vukmirica kaže da se u uslovima kada nema novih projekata postavlja pitanje kako su banke ostvarile ovako značajnu dobit.

– Vjerovatno je to rezultat ranijeg plasmana kredita koji su odobravani po izuzetno visokim kamatama koje su, ako ne najviše, onda sigurno među najvišim u regionu – istakao je Vukmirica.

On je naglasio da je ovaj podataka pokazatelj da i pored sveopšte krize, banke očigledno nemaju velikih problema u poslovanju.

– S druge strane, banke su ovdje ipak u jednom monopolskom položaju i to je sigurno značajan razlog zbog kojeg je došlo do povećanja prihoda – naglasio je Vukmirica.

Ekonomski analitičar Zoran Pavlović istakao je da činjenica da su banke prošle godine imale gubitke, u odnosu na ovu godinu kada bilježe dosta dobre poslovne rezultate, dokazuje da su se i banke prestrojile i prilagodile promjenama koje se dešavaju u ekonomiji.

– Banke su postale opreznije, finansiraju projekte koji su sigurniji i vode više brigu o tome kako se projekti razvijaju. U prethodnom periodu, imali smo ekspanziju kredita i vjerovatno je bilo i značajnih promašaja u finansiranju zbog čega je dolazilo do problema u otplati kredita – kazao je Pavlović.

Direktor Agencije za bankarstvo FBiH Zlatko Bars tvrdi da domaće banke imaju manje rizičan način finansiranja od svjetskih banaka i u svojoj aktivi uglavnom imaju kredite za domaću privredu i stanovništvo.

On je rekao da nisu uočene posebno aktivnosti smanjivanja izvora finansiranja od strane banki “majki” njihovim “kćerkama” ovdje te da domaće banke raspolažu sa dovoljno sredstava za finansiranje novih kvalitetnih projekata.

“Banke u FBiH za devet mjeseci 2011. godine ostvarile su dobit u iznosu od 41,5 miliona KM, dok je u istom periodu 2010. godine na nivou bankarskog sistema ostvaren gubitak u iznosu od 58,7 miliona KM”, rekao je on i objasnio da je najveći uticaj na poboljšanje profitabilnosti imao rast neto kamatnih prihoda zbog pada kamatnih rashoda, zatim rast operativnih prihoda kod gotovo svih banaka u sistemu, kao i smanjenje troškova rezervi za kreditne gubitke kod jednog broja banaka.

On je rekao da se u FBiH od ukupno odobrenih kredita 10,88 odsto odnosi na nekvalitetne kredite, dok taj postotak na nivou BiH, prema podacima Centralne banke, iznosi 12,6.

Od kredita plasiranih pravnim licima kao nekvalitetni krediti klasifikovano je 801 milion KM ili 14,62 odsto, dok za sektor stanovništva iznose 320 miliona KM ili 6,63 odsto.

Bars je rekao da Švajcarska centralna banka, koja je fiksirala kurs franka u odnosu na evro, koji je sada približan, razmatra mogućnost da taj kurs vrati na još niži nivo, što bi olakšalo otplate klijentima koji imaju kredite s klauzulom u švajcarskom franku.

Nadležni u entitetskim agencijama za bankarstvo te u komercijalnim bankama kazali su da su depoziti građana u bankama u BiH sigurni, bilo da su u devizama ili u domaćoj valuti, čak i u slučaju propasti evra, i da građani ne treba da povlače svoj novac.

“U najgorem slučaju, ako se i desi zamjena evra nekom drugom valutom, uspostaviće se novi odnos prema konvertibilnoj marci koji će pratiti trenutni odnos evra i konvertibilne marke, te se konverzija uvijek može uraditi. Na primjer, ukoliko se bogate evropske zemlje vrate nacionalnim valutama, konvertibilnost KM se ponovo može vezati za neku jaku evropsku valutu, najvjerovatnije za njemačku marku u paritetu jedan na prema jedan”, navode u Novoj banci.

Prema podacima Centralne banke BiH, na kraju septembra ukupni depoziti stanovništva kod komercijalnih banaka u BiH iznosili su 6,88 milijardi KM, od toga depoziti u evrima 4,10 milijardi KM ili 59,6 odsto.

U bankarskom sektoru u Republici Srpskoj štednja građana 30. septembra iznosila je 1.213.776.000 KM (bez tekućih računa građana), a mjesec dana kasnije 1.230.121.000 KM, zabilježivši stopu rasta od 1,3 odsto. Štednja u devizama sa stanjem na dan 30. septembar iznosila je 947.762.000 KM, a 31.oktobar 959.677.000 KM, sa stopom rasta od 1,3 odsto – kažu u Agenciji za bankarstvo RS.

Štedni ulozi građana u stranoj valuti, sa dominatnim učešćem evra, u bankama u Federaciji BiH zaključno sa 30. septembrom iznosili su 3,6 milijardi KM. Kod 15 banaka u FBiH koje su uključene u program osiguranog depozita, koji garantuje iznos do 35.000 KM, deponovano je 96,5 odsto ukupnih depozita i 98,4 odsto ukupne štednje, podaci su Federalne agencije za bankarstvo.

I u jednoj i u drugoj agenciji ističu da nemaju saznanja da su građani u međuvremenu povlačili štedne uloge u većoj mjeri. U Raiffeisen banci BiH, Novoj banci i ProCredit banci BiH tvrde da nije zabilježeno značajnije povlačenje depozita, niti konverzija štednje u evrima u neku drugu valutu, koji bi bili neuobičajeni za ovo doba godine.

U Raiffeisen banci kažu da je jedino primjetan povećan broj upita građana u vezi sa konverzijom evarskih štednih uloga u američki dolar i švajcarski franak, ali da je većina informativnog karaktera i da nije došlo do konverzije.

U Novoj banci kažu da ekonomska kriza koja je zadesila evrozonu nije uticala na nivo depozita, te da je od početka kampanje štednje, 15. septembra, do sada oročeno 40 miliona depozita, od čega 63 odsto u evrima, 34 odsto u KM, 2,1 odsto u švajcarskim francma i 0,6 odsto u ostalim valutama.

U ovoj banci ističu da nije registrovana pojačana pojava podizanja štednje, kao ni konverzija štednje u evrima u neku drugu valutu.

“To je na nivou uobičajenih konverzija koje su se dešavale i prije turbulencija koje su nastupile u evrozoni i stabilnost valutnog odnosa nije dovedena u pitanje”, tvrde u ovoj banci.

Prema mišljenju ekonomista Raiffeisen banke, građani BiH nemaju razloga za zabrinutost i eventualno povlačenje depozita bilo bi potpuna besmislica koja vlasnicima sredstava ne bi donijela nikakvu korist.

“Zbog toga je držanje novca na računima banaka potpuno logičan i normalan izbor”, navode u ovoj banci.

Direktor sektora za poslovanje sa stanovništvom u ProCredit banci BiH Biljana Hadžimustafić Jevtić rekla je da je ova banka u proteklom periodu imala nekoliko pojedinačnih zahtjeva klijenata vezanih za zamjenu evarskih štednih uloga u KM, švajcarski franak i američki dolar, ali da u posljednjih mjesec dana nije evidentirano pojačano podizanje štednih uloga.

“ProCredit banka je u svakom momentu spremna da blagovremeno i efikasno odgovori na sve zahtjeve klijenata”, kaže ona.

Ni u ovoj banci ne vjeruju da EU neće pronaći rješenje za prevazilaženje krize i da će doći do propasti evra.

“Odluka o tome u kojoj valuti je najisplativije štedjeti je svakako individualna, ali imajući u vidu činjenicu da su zemlje EU mnogo uradile na izgradnji zajedničke valute te da se ne radi o krizi valute nego dužničkoj krizi, nije realno očekivati da evrozona neće pronaći rješenje za prevazilaženje krize”, kaže Hadžimustafić Jevtić.