BANJALUKA – Dugovi preduzeća i zadruga u RS u prvom polugodištu ove godine povećani su za 651 milion KM, odnosno osam procenata u odnosu na isti period lani, i dostigli su 8,8 milijardi KM.

Analiza finansijskih izvještaja 1.854 privredna društva u RS, koja su Agenciji za posredničke, informatičke i finansijske usluge (APIF) dostavila polugodišnje bilanse, pokazuje da su njihove kratkoročne obaveze povećane za devet odsto, na oko 5,8 milijardi KM. Dugoročne obaveze istovremeno su porasle za nepunih šest procenata, na tri milijarde KM.

Najveće dužničko opterećenje odnosi se na kreditne obaveze u iznosu od oko 3,1 milijardu KM, što je povećanje za 14 odsto. Po visini slijede obaveze prema dobavljačima u iznosu od oko 2,5 milijardi KM, uz rast od četiri procenta, koji je uslovljen isključivo snažnim skokom dugova u tom segmentu prema povezanim licima za više od trećinu, dok su obaveze prema "spoljnim" isporučiocima, pak, smanjene za tri procenta.

U privrednoj zajednici kažu da se preduzeća sve teže nose sa posljedicama svjetske ekonomske krize. Kao najveći problem navode nelikvidnost, odnosno lanac neplaćanja koji, prema nedavnom istraživanju Statističke kancelarije EU – Eurostata, u našoj državi prosječno traje duže od 100 dana, po čemu je situcija gora samo u Srbiji i Albaniji, što posljedično firmama otežava izmirenje tekućih obaveza.

"Ekonomska kriza se evidentno produžila i na ovu godinu, što pored povećanih obaveza, pokazuju i generalno pogoršani finansijski rezultati preduzeća", ukazuje Dragica Ristić, direktor Privredne komore RS.

Prema polugodišnjim bilansima, preduzeća i zadruge u Srpskoj evidentirali su veći zbirni rast poslovnih troškova u odnosu na prihode. Neto dobit privrednih društava smanjena je tako za 15,4 odsto, na 369,5 miliona KM, dok je gubitak istovremeno povećan za 11 odsto, na 285,2 miliona KM.

U Konfederaciji sindikata kažu da je privreda nesumnjivo pritisnuta otežanim uslovima poslovanja, ali ističu da se kriza ne smije prvo svaljivati na teret radnika, što se, smatraju, upravo dešava. Ukazuju na podatak da su gotovo najveću stopu rasta obaveza u 2010. bilježili dugovi prema zaposlenima i to za 28 odsto, dostižući skoro 318 miliona KM.

"Umjesto da poslodavcima na prvom mjestu bude isplata ličnih dohodaka radnicima, oni to stavljaju na zadnje mjesto. Na ruku im ide to što se radnici u uslovima krize ne bune previše, strahujući da ne izgube i takvo radno mjesto", kaže Obrad Belenzada, predsjednik Konfederacije sindikata RS.

Upitan da li odgovornost za takvu situaciju snose i neaktivni sindikati, Belenzada je ocijenio da su kršenja radničkih prava, ipak, dosta izraženija u preduzećima u kojima ne postoji sindikalno organizovanje.

U Privrednoj komori navode, pak, da se na osnovu zbirnog podatka o rastu dugova firmi prema zaposlenima ne mogu izvoditi generalni zaključci.

"Potrebno je napraviti dublju analizu, jer je lako moguće da je na ukupni rast obaveza prema radnicima uticao mali broj privrednih subjekata, poput ‘Novoteksa’, ‘Peveca’ i možda nekih drugih", smatra Dragica Ristić.

Obaveze preduzeća na polugodištu 2010.

Osnov                                      Iznos                rast/pad (%)

Krediti                                        3.130               +14

Dobavljači                                2.466               +4

Pasivna vremenska

razgraničenja                          556                  +22                

Porez                                        380                  -1

Avansi i kaucije                      368                  +3                  

Zaposleni                                318                  +28

UKUPNO                                 8.824               +8                  

U milionima KM