BANJALUKA, SARAJEVO – Bosna i Hercegovina je u osam mjeseci ove godine samo na osnovu raznih akciza zaradila više od milijardu i po KM, pokazuju podaci Uprave za indirektno oporezivanje (UIO) BiH, koja prikuplja novac od akciza.
Kako su rekli iz UIO BiH, od akciza na uvozne proizvode BiH je zaradila 1.056.356.168 KM, od akciza na domaće proizvode 23.821.638 KM, dok je od putarine dobila 446.820.874 KM.
“Prihodi po osnovu akciza i putarina uplaćuju se na jedinstveni račun Uprave za indirektno oporezivanje, a njihova raspodjela vrši se u skladu sa Zakonom o uplatama na jedinstveni račun i raspodjeli prihoda. Raspodjela prihoda od indirektnih poreza u dijelu nadležnosti Uprave za indirektno oporezivanje ide na način da Uprava izvrši raspodjelu za finansiranje državnih institucija, te prema entitetima i Brčko distriktu. Kada na ovakav način izvrši raspodjelu prihoda od indirektnih poreza, tu se završava nadležnost UIO. Dalja raspodjela ovih prihoda u nadležnosti je entitetskih ministarstava finansija”, naveli su iz Uprave za indirektno oporezivanje BiH.
Tako je od akciza na naftu i naftne derivate zarađeno 348.254.863 KM, a od akciza na duvanske prerađevine čak 631.828.044 KM.
Od akciza na alkohol i alkoholna pića na račune je ove godine leglo 17.960.034 KM, dok je od bezalkoholnih pića došlo nešto više od devet miliona KM.
UIO BiH je od akciza na pivo za osam mjeseci ove godine prikupio oko 27 miliona KM, a od kafe oko 20 miliona KM.
Što se tiče akciza na domaće proizvode, najviše je prihodovano od akciza na domaća bezalkoholna pića, i to oko 11 miliona KM, pa slijedi akciza na domaće pivo koja je donijela oko pet miliona KM.
“Kad je u pitanju raspodjela prihoda od putarina u 2023. godini, oni su se dijelili na dva načina. Od ukupno prikupljene putarine u iznosu od 446 miliona KM, prvi dio je putarina za izgradnju puteva i taj dio je iznosio 167 miliona KM. Ova sredstva su raspoređena sa svim ostalim prihodima od indirektnih poreza, dakle prema koeficijentima koje na kvartalnom nivou usvaja Upravni odbor UIO. Koeficijenti za treći kvartal 2023. godine koje je usvojio Upravni odbor UIO: Federacija BiH – 62,01%, Republika Srpska – 34,44% i Brčko distrikt – 3,55%.
Drugi dio je putarina za izgradnju auto-puteva i izgradnju i rekonstrukciju ostalih puteva, i raspoređena je po posebnim koeficijentima i to na način da je Federaciji BiH pripalo 59%, Republici Srpskoj 39% i Brčko distriktu 2%. Tako je Federacija BiH dobila 141,6 miliona KM, Republika Srpska 93,6 miliona KM, a Brčko distrikt 4,8 miliona KM.
Pored pomenutih prihoda od putarine, UIO je u 2023. godini prikupio i prihode po osnovu akciza na naftu i naftne derivate u ukupnom iznosu od 348,2 miliona KM. Ovi prihodi su raspoređeni korisnicima sa svim ostalim prihodima od indirektnih poreza, dakle prema koeficijentima koje na kvartalnom nivou usvaja Upravni odbor UIO. Za treći kvartal 2023. godine Upravni odbor UIO usvojio je sljedeći raspored prihoda: Federacija BiH – 62,01%, Republika Srpska – 34,44% i Brčko distrikt – 3,55%. Po litru goriva koje se proda na tržištu u BiH trenutno se plaća akciza (visina zavisi od vrste naftnog derivata) od 0,30 do 0,45 KM po litru, te dvije putarine.
Prva je putarina za održavanje puteva (0,15 KM po litru derivata), a druga je putarina za izgradnju auto-puteva i rekonstrukciju drugih puteva (0,25 KM po litru derivata)”, naveli su iz UIO BiH.
Ekonomista Admir Čavalić smatra da treba napustiti praksu “hvaljenja” nekim rekordima pri naplati poreza u BiH, jer to korespondira sa inflacijom, odnosno povećanjem vrijednosti potrošnje.
“Rekordni prihodi automatski podrazumijevaju siromašnije građanstvo i privredu. Porezi idu na potrošnju, a akcize još konkretnije pored PDV-a. Problem je što nemamo namjensku upotrebu zarade od akciza. Po definiciji bi one trebale biti namjenske. Tako bi akcize od nafte trebale automatski biti namijenjene za puteve i putnu infrastrukturu, duhan za zdravlje, odnosno zdravstveni sistem i slično. Toga nemamo, tako da po dva osnova uvijek treba biti skeptičan po pitanju tih podataka. Prvi osnov je činjenica da se ne koriste sredstva kako treba, a drugi osnov je da ta sredstva automatski podrazumijevaju siromašnije građanstvo i privredu po osnovu inflacije”, zaključio je Čavalić za “Nezavisne novine”.
