SARAJEVO – Višak sredstava iznad obavezne rezerve koji komercijalne banke drže u Centralnoj banci Bosne i Hercegovine prvi put je premašio četiri milijarde KM, potvrđujući vrlo visoku likvidnost bankarskog sektora Bosne i Hercegovine, izvještava Indikator.ba.
Prema podacima Centralne banke BiH, u novembru 2021. godine banke imaju deponovanih 4,07 milijardi KM novca iznad obavezne rezerve.
Prosječan saldo računa obaveznih rezervi kod Centralne banke BiH u novembru iznosio je 7,04 milijardi KM, a obaveznih 10 posto koje banke izdavajaju za račun obvezne rezerve iznosio je 2,96 milijardi KM.
Višak novca koji banke skladište u Centralnoj banci i na njega plaćaju “ležarinu” raste uprkos tome što centalna monetarna institucija povećanjem naknada posljednjih godina nastoji stimulisati komercijalne banke da novac usmjere u ekonomiju.
Posljednju odluku Centralna banka donijela je 27. oktobra 2021. godine i njome se od 1. januara 2022. godine koriguje stopa naknade na sredstva iznad obavezne rezerve na -0,75 %.
Ova mjera, kako je obrazloženo iz Centralne banke BiH, predstavlja podršku valutnom odboru i podsticaj bankama da aktivnije iskoriste značajna finansijska sredstva koja se nalaze na računima rezervi za podršku privrednom sistemu zemlje.
Ipak, uprkos prilično dobrom ekonomskom oporavku ekonomije BiH u ovoj godini, kreditni rast je “mršav”, a mjere Centralna banke BiH daju tek ograničene efekte.
Rast kredita u Bosni i Hercegovin iznosio je svega 3,2 posto u novembru 2021. godine u odnosu na isti mjesec 2020.
Trend većeg kreditiranja stanovništva nego privrede i dalje se nastavlja pa je, kreditni rast u sektoru stanovništva bio 5,1 posto, a u domenu privatnih preduzeća svega 1,6 posto.
Rast kreditiranja stanovništva odražava povećanu privatnu potrošnju u zemlji, dok je na drugoj strani, privreda, koja se još oporavlja od pandemijskog šoka 2020. godine, usljed još uvijek prisutnog straha, ali i nestabilnosti na tržištu koju su uzrokovali poremećeni lanci opskrbe, oprezna kod ulaska u nove investicije. Stoga je i kreditna potražnja kod privatnih preduzeća još uvijek slaba.
Takođe, zaoštrena politička situacija u zemlji koja traje od sredine prošle godine, mogla bi biti jedan od uzroka koji sputava novo kreditiranje.
Osim toga, visokoj likvidnosti pogodovala je, uz ostalo, i činjenica da banke posljednjih mjeseci nisu značajnije plasirale novac vladama kroz emisije obveznica i trezorskih zapisa, budući da su budžeti u Bosni i Hercegovini kroz dobijena sredstva Europske unije i Međunarodnog monetarnog fonda ( uz, naravno, rast prihoda od poreza koji je donio eksplozivni ekonomski oporavak) izašli iz pandemijskog deficita i bilježili dobro punjenje.
Prvi put je negativna „ležarina“ na višak iznad obavezne rezerve uvedena je u julu 2016. godine i iznosila je 0,20% da bi bila korigovana na – 0,40 posto u maju 2019.god. i na– 0,50 posto u septembru 2019. godine.
U junu 2021. godine naknada je sa -50 baznih povećana na -60 baznih poena, da bi novom odlukom bila podignuta na – 75 procentnih poena.
