BANJALUKA – Republika Srpska posjeduje izuzetan potencijal za razvoj obnovljivih izvora energije (OIE), što pokazuje i cilj da u ukupnoj potrošnji energije do 2020. godine učestvuje sa 36 odsto, što je iznad planiranog prosjeka Evropske unije. 
Najveći potencijal u oblasti “zelene” energije Republika Srpska ima u iskorištavanju rijeka, jer ukupan tehnički iskoristivi hidropotencijal iznosi 3.200 megavata instalisane snage i 9.500 gigavata prosječne godišnje proizvodnje struje, od čega je trenutno iskorištena jedna četvrtina.
Na području Republike Srpske rade četiri hidroelektrane i to Višegrad, Trebinje 1, Trebinje 2 i Bočac, te nekoliko malih hidroelektrana. Tome treba pridodati i HE Dubrovnik, koja se nalazi na teritoriji Hrvatske, ali koristi vode sliva Trebišnjice, te za Republiku Srpsku izdvaja polovinu proizvedene struje.
Ukupna raspoloživa snaga hidroelektrana, uključujući i male objekte, je 736 megavata uz godišnju proizvodnju od 2.420 gigavat-časova struje.
Po optimističnom scenariju Strategije razvoja energetike Republike Srpske do 2030. godine predviđeno je da se u oblast OIE u narednih 20 godina investira više od tri milijarde KM, od čega 45 odsto (1,37 milijardi KM) u izgradnju velikih hidroelektrana.
Ostale investicije, u slučaju intenzivnog razvoja OIE kroz snažne podsticaje, od 1,7 milijardi KM bile bi usmjerene u iskorištavanje energije vjetra, sunca, biomase i geotermalnih potencijala.
U Ministarstvu industrije, energetike i rudarstva Republike Srpske ističu da je korišćenje OIE od opšteg interesa za RS. Zakonom o energetici, usvojenim prošle godine, kako napominju, predviđeni su ciljevi i mjere za povećanje učešća korištenja energije iz OIE u odnosu na ukupnu finalnu potrošnju energije, dok će uredbom o proizvodnji i potrošnji energije iz obnovljivih izvora i kogeneracije, čije donošenje je u toku, biti definisane i podsticajne mjere za njihovo korištenje.
Ljubo Glamočić, pomoćnik ministra za elektroenergetski sektor RS, kaže da će indikativni ciljevi učešća energije iz obnovljivih izvora u bruto finalnoj potrošnji energije u RS po godinama do 2020, takođe, biti definisani navedenom uredbom.
“Ovaj indikativni cilj u 2020. godinu za RS je predviđen od 36 odsto, dok u zemljama EU prosjek iznosi 20 odsto. Definisan je, takođe, obavezni udio potrošnje biogoriva u bruto finalnoj potrošnji goriva koji u 2020. godini u RS treba da bude 10 odsto, identično procentu u zemljama EU”, naglašava Glamočić.
U skladu sa Strategijom EU “20-20-20 do 2020.” (20 odsto uštede energije, 20 odsto učešća energije iz OIE, 20 odsto smanjenje stakleničkih gasova) i nove Direktive o obnovljivim izvorima energije koja je obavezujuća za zemlje EU, za svaku članicu definisani su obavezujući ciljevi učešća “čiste” energije u bruto finalnoj potrošnji prema raspoloživim potencijalima. Tako neke članice imaju manji cilj od 20 odsto, a neke veći, što je u prosjeku na nivou EU 20 odsto u 2020. godini.
Stručnjaci ističu da RS, pored hidroenergetskog resursa, posjeduje značajne potencijale i u ostalim sektorima OIE.
Biomasa: U Strategiji razvoja energetike RS do 2030. godine ukupan teotetski potencijal biomase u RS procijenjen je na 31,08 – 46,24 petadžula. Najveći udio od 59 odsto je biomasa pogodna za sagorijevanje, kao što su otpaci iz drvne industrije, ogrevno drvo, šumski otpad, ostaci orezivanja višegodišnjih nasada. Sa 39 odsto slijedi biomasa pogodna za proizvodnju biogasa iz komunalnog otpada, stočarstva i energetskih usjeva.
Energija vjetra: Što se tiče energije vjetra za područje RS izgrađen je modelski atlas vjetra koji je potrebno verifikovati mjerenjima. Kao najperspektivnije područje za izgradnju vjetroelektrana ističe se jug RS, na prostoru od Kalinovika do Trebinja. Teoretski iskoristiv potencijal za korištenje energije vjetra procijenjen je na 640 megavata i 1.200 gigavata godišnje proizvodnje struje. Stručnjaci ukazuju da tehnički iskoristiv potencijal zavisi od uslova na pojedinoj mikrolokaciji, poput pristupa i raspoloživosti infrastrukture, i mogućnostima prihvata u elektroenergetski sistem RS.
Energija sunca: Preliminarne analize pokazuju da RS ima značajan potencijal korištenja sunčeve energije i potrebno je napraviti lokalni atlas sunčevog zračenja. Najniži solarni potencijal dostupan je u sjevernim predjelima (od 1,25 do 1,3 megavat-časa po kvadratnom metru ukupno dozračene sunčeve energije). Intenzitet se povećava spuštanjem ka jugu (1,50 do 1,55 megavat-časova). Glavne moguće primjene su grijanje prostora i tople vode, te proizvodnja struje. Solarni sistemi se ne nalaze u značajnijoj primjeni u RS, jer uređaji za korištenje sunčeve energije spadaju u najskupljne energetske tehnologije, a još ne postoji podsticaj za njihovo korištenje.
Geotermalna energija: Sprovedena istraživanja pokazuju da je veliki dio RS perspektivan u pogledu prisustva geotermalnih voda. Najveći potencijal su područja Posavine i Semberije, te Lijevča polja.
Energetski potencijal je procijenjen na 1.260 petadžula, što je ekvivalent 30 miliona tona nafte. Procjenjuje se da se na perspektivnim područjima mogu formirati geotermalni izvori toplotne snage od 50 do 100 termičkih megavata.
S obzirom na relativno visoke investicije u geotermalna postrojenja i raspoloživost drugih energenata, proizvodnja struje iz tih izvora moguća je uz uvođenje sistema podsticaja. Najveći potencijal korištenja geotermalne energije u RS je u agrokulturi, akvakulturi, te za grijanje naselja. U tom smislu će se preduzeti aktivnosti na podsticanju korištenja geotermalne energije za sisteme daljinskog grijanja. U slučajevima u kojima su bušotine udaljene od naselja razmotriće se podsticaji za korištenje geotermalne toplote za grijanje staklenika i plastenika.
Politika Brisela – “zagađivač plaća”
BiH, a time i Republika Srpska je potpisnica Okvirne konvencije Ujedinjenih nacija o klimatskim promjenama (UNFCCC) od 2000. godine i Kjoto protokola od 2007. giodine.
Međutim, kao nerazvijena zemlja, BiH ne pripada Aneksu 1 Okvirne konvencije niti Aneksu B Kjoto protokola, čime nema kvantifikovanu obavezu smanjenja emisije stakleničkih gasova u periodu 2008 – 2012. godina.
Dužna je jedino da redovno izvještava o klimatskim promjenama i kreira svoju politiku smanjenja stakleničkih gasova prema mogućnostima.
Članice EU zagovaraju politiku “zagađivač plaća”, gdje veliki zagađivači zemlje obaveznici (članice Aneksa B Kjoto protokola) trguju sertifikatima emisije ugljen-dioksida i mogu međusobno kupovati ili prodavati kredite za prekomjerne emisije.
Drugi tržišni mehanizam je Mehanizam čistog razvoja (CDM), gdje zemlje koje imaju obavezu smanjenja ili ograničenja emisija to sprovode u zemljama u razvoju koje nemaju obavezu smanjenja emisija i na taj način stiču kredite za emisije.
