BANJALUKA – Ekonomisti u RS i BiH ističu da kriza u SAD i Evropi zasad nema negativnih uticaja na RS i BiH, ali, ako se nastavi, to će se u velikoj mjeri negativno odraziti i na domaću ekonomiju.

Prema riječima člana Udruženja ekonomista RS SWOT Miloša Todorovića, do negativnog uticaja u BiH moglo bi da dođe samo ako bi se produžila ovakva situacija u svijetu, tačnije ako SAD ponovo zapadnu u recesiju u kojoj su bile 2008. godine.

Sličnog mišljenja je i profesor na Ekonomskom fakultetu u Banjaluci Vujo Vukmirica, koji smatra da zasad nema opasnosti od negativnih uticaja iz svijeta na BiH.

– Najveći problem je u tome što naša privreda nije pripremljena za "tržišnu utakmicu", pa se mnoge stvari prikrivaju i pokrivaju ekonomskom krizom – istakao je Vukmirica.

On je dodao da nije opravdan veliki strah od novog talasa recesije, zbog čega naši privrednici ne treba da strahuju već da se više angažuju na svojim poslovnim aktivnostima i stvaranjima novih tehnologija na tržištu.

 Profesor Ekonomskog fakulteta u Tuzli Kadrija Hodžić tvrdi da sve veća dužnička kriza u Evropi i nestabilnost u SAD mogu označiti početak nove još produbljenije globalne recesije sa nesagledivim posljedicama po svjetsku ekonomiju, što bi se veoma negativno odrazilo i na BiH.

Hodžić strahuje da će krajnja posljedica krize u BiH biti privredna ukočenost i otvaranje novog talasa stečaja, te produbljivanje problema nezaposlenosti i budžetskog deficita.

“Čak i da ne dođe do najcrnjih scenarija, prve posljedice po BiH označiće novi rast kamatnih stopa i presušivanje finansijskih tokova, usporavanje potrošnje i produbljivanje problema s budžetskim deficitom”, smatra Hodžić.

On naglašava da se BiH može suočiti i s daljim padom proizvodnje, te ugrožavanjem izvoza.

Hodžić pojašnjava da su to problemi s kojima će se suočiti i druge zemlje u regionu, ali da u BiH to može ostaviti znatno snažnije posljedice zbog manje konkurentnosti domaćih kompanija, već izraženog hroničnog nedostatka novca i problema nelikvidnosti koja, prema procjenama, već premašuje 20 milijardi KM.

Profesor na katedri finansija na Ekonomskom fakultetu u Sarajevu Dženan Džonlagić vjeruje da, ipak, neće biti direktnog preslikavanja kriza u EU i Americi na BiH, jer banke koje ovdje djeluju nisu uključene u rizične transakcije na svjetskom tržištu, ali poziva na oprez.

On tvrdi da su štediše u BiH sigurne, te da neće biti rasta mjesečnih rata kredita vezanih za evro, kao što je bio slučaj sa rastom švajcarskog franka.

Ekonomski ekspert Zlatko Hurtić ističe da se ozbiljna kriza u EU mora negativno odraziti i na BiH, kojoj je Evropa glavno izvozno tržište.

“Dolaze u pitanje sve mogućnosti dobijanja sredstava vezana za EU, jer bi moglo doći do budžetskih ušteda. To će svakako pogoditi i nas”, ocjenjuje on.

Usljed intenziviranja dužničke krize u evrozoni i problema s američkim kreditnim rejtingom, protekle sedmice na svjetskim berzama cijene akcija oštro su pale, "izbrisavši" investitorima čak 2.500 milijardi dolara na vrijednosti njihove imovine.

Protekla sedmica bila je najlošija na Wall Streetu još od 2008. godine. Intenzivne rasprodaje akcija rezultat su frustracija investitora zbog slabog privrednog oporavka u svijetu i nesposobnosti političara da riješe rastuće probleme visokog javnog duga u Evropi i SAD, prenijele su agencije.

– Indeks straha i dalje je gotovo 90 odsto viši nego prije dvije sedmice jer su strah oko evropske dužničke krize, globalne privrede i zarada kompanija znatno uticali na raspoloženje investitora – kaže analitičar brokerske firme "OptionsJapers" Džo Kjuzik.

U međuvremenu, agencija za kreditni rejting "Standard & Poors" (S&P) snizila je SAD kreditni rejting za jedan stepen, s najvišeg mogućeg AAA na AA+, što je dosad nezabilježen slučaj u toj najvećoj svjetskoj privredi.

– To će rezultirati podizanjem troškova zaduživanja državi, preduzećima i građanima, a imaće i negativnog uticaja na kretanja na svjetskim finansijskim tržištima ove sedmice, procjenjuju analitičari.

Dodaju da će to negativno uticati i na privrede evropskih država koje su čvrsto povezane sa američkom, posebno na Italiju i Španiju, koje je već pogodila ekonomska kriza.

S&P saopštila je da Francuska ima stabilnu budućnost što se tiče produbljenja dužničke krize u evrozoni i sniženja kreditnog rejtinga SAD.

Vodeći svjetski političari održali su hitan telefonski razgovor o dužničkoj krizi u Evropi i SAD. Političke vođe su se našle pod ogromnim pritiskom da ponovo ubijede investitore da zapadnjačke vlasti imaju i volju i sposobnost da smanje svoje ogromne i rastuće javne dugove.

Ministri finansija i guverneri centralnih banaka Grupe sedam održaće danas hitne telefonske konsultacije prije otvaranja azijskih berzi kako bi koordinisali mjere poslije snižavanja kreditnog rejtinga SAD.

Italijanski premijer Silvio Berluskoni i evropski komesar za monetarnu politiku Oli Ren ranije su pozvali na usaglašavanje mjera među članicama Grupe sedam, navodeći da kriza mora biti rješavana na globalnom nivou.

Agencije navode da će uskoro biti održan i hitan sastanak Evropske centralne banke na kojem će biti donesena odluka da li će ta banka početi da otkupljuje spoljni dug Italije kako bi spriječila dalje potrese na evropskom finansijskom tržištu.